Ιβάν Βιριπάεφ
Γράφετε θεατρικά που βρίσκονται στο όριο της γλώσσας και της αφηγηματικότητας. Τι ακριβώς επιτυγχάνεται μ’ αυτό; Τι σας απασχολεί περισσότερο στη δόμησή του θεατρικού λόγου;
- «Η γλώσσα, ο τρόπος που ηχούν οι λέξεις, είναι το σημαντικότερο όλων στη σκηνική πράξη. Ως δραματουργός έχω χρέος να γράψω μια μουσική λέξεων, ώστε αυτή η μουσική να βοηθήσει τον ηθοποιό να κατανοήσει το ρόλο του. Αντιμετωπίζω κάθε έργο σαν σημειώσεις. Οι ηθοποιοί είναι μουσικοί και ο σκηνοθέτης ένας διευθυντής ορχήστρας. Το θέατρο είναι, με άλλα λόγια, ο τόπος όπου οι λέξεις ηχούν. Γιατί η λέξη είναι ένα θεϊκό φαινόμενο. Ακόμη και οι ανόητες ή ενοχλητικές λέξεις είναι μαγικές. Γι’ αυτό τον λόγο με απασχολεί πολύ ο τρόπος που τα έργα μου μεταφράζονται. Ελπίζω τουλάχιστον ένας μέρος της μουσικής να επιβιώνει και στη νέα γλώσσα. Επ’ ευκαιρία να σας πω ότι η ελληνική γλώσσα ηχεί τόσο όμορφα! Χαίρομαι που το έργο μου θα ηχήσει στη γλώσσα του Σοφοκλή, του Ευριπίδη, κι ας πρόκειται για τη σύγχρονη εκδοχή της».
Δεν σας ενδιέφερε ποτέ μια πιο… κλασική θεατρική φόρμα;
- «Είναι απολύτως άγνωστο το τι είναι «κλασική φόρμα». Τι είναι σήμερα κλασικό; Ο Ομηρος είναι κλασικός αλλά θα ήταν παράδοξο να γράφεις σήμερα με τον ομηρικό ρυθμό. Γράφω στον ρυθμό της εποχής που ζω. Ο θεατής έρχεται στο θέατρο για να ακούσει τον ήχο της μοντέρνας καρδιάς. Αυτή η καρδιά είναι αιώνια και ο ρυθμός της η αιωνιότητα, ωστόσο ακούς τον σημερινό κτύπο».
Δραματουργικά ποια θέματα σας ενεργοποιούν;
- «Το θέατρο μάς δίνει την ευκαιρία να εξερευνήσουμε πέραν του σημείου που φτάνει η ματιά μας. Δεν υπάρχει τίποτα καλύτερο απ’ το να διαπραγματευτούμε και να μιλήσουμε για το αόρατο. Για κάτι που μπορούμε μόνο να αισθανθούμε. Οπως λέει και η Αντονίνα Βελικάνοβα, «όλοι ξέρουμε ότι υπάρχει ‘κάτι Αλλο!’»».
Η σύγχρονη ρωσική δραματουργία εμφανίζεται εξαιρετικά σκοτεινή και πεσιμιστική. Εσείς, ο Σιγκάρεφ, οι αδελφοί Πρεσνιακόφ, δημιουργείτε σκηνικά σύμπαντα αφάνταστα βάναυσα. Σφάλλω;
- «Ελπίζω να διαθέτω μια πιο «ελαφριά» οπτική του κόσμου. Δεν μου φαίνεται ότι με διακρίνει κάποιο είδος πεσιμισμού. Ούτως ή άλλως, το φως είναι η πραγματικότητα».
Και το σκοτάδι;
- «Ενα σκηνοθετημένο σκοτείνιασμα του νου. Εγώ όμως δεν αισθάνομαι θύμα του κομμουνισμού! Ποτέ δεν τον έζησα».
Ζήσατε, όμως, και επί κομμουνισμού και επί περεστρόικα, αλλά και την κατάρρευση του κομμουνισμού.
- «Εζησα στο δικό μου «περίβολο» με τη μητέρα και τους φίλους μου. Είμαι ένας ευτυχισμένος άνθρωπος».
Η ζωή σας σήμερα στη Ρωσία του Πούτιν και του Μεντβιέντεφ είναι καλύτερη από παλαιότερα;
- «Να μιλήσω ειλικρινά; Δεν ξέρω αν ο Μεντβιέντεφ και ο Πούτιν είναι καλοί κυβερνήτες. Είναι αυτό που είναι και δεν υπάρχει κανείς για να τους αντικαταστήσει. Δεν είναι εύκολο να κυβερνούν τη συγκεκριμένη χώρα. Αλλά, υποθέτω, είναι περίπου το ίδιο όπως οι υπόλοιποι κυβερνήτες της υφηλίου».
Η πολιτική σε ποιο βαθμό σάς αφορά;
- «Είμαι εμμανώς «κολλημένος» στην ξεκάθαρη πεποίθηση «όλοι παίρνουμε αυτό που μας αξίζει». Ο Στάλιν, ο Χίτλερ και παρόμοια «φαινόμενα» είναι δημιουργήματα των δικών μας συνειδήσεων. Αυτός είναι κι ο λόγος που καθένας πρέπει να ρίχνει βαθιές ματιές στον εαυτό του. Και να αλλάζει κάτι μέσα στον ίδιο. Αυτός είναι ο λόγος που η πολιτική δεν με ενδιαφέρει πολύ, αλλά οι άνθρωποι που ζουν σε αυτό τον κόσμο».
Αισθάνεστε απόγονος του Τσέχοφ, του Γκόγκολ, του Μπουλγκάκοφ; Συνδέεστε πουθενά με τη θεατρική παράδοσή σας;
- «Ασφαλώς. Κατ’ αρχάς, στη Ρωσία έχουμε τη χριστιανορθόδοξη μενταλιτέ».
Είστε πιστός χριστιανός Ορθόδοξος;
- «Παρότι στην κυριολεξία δεν είμαι χριστιανός, αφομοίωσα την Ορθοδοξία μέσω του μητρικού γάλακτος. Και αγαπώ τη θρησκεία. Επειτα, η Ρωσία ασφαλώς είναι η ρωσική λογοτεχνία. Ωστόσο δεν θα τολμούσα να αποκαλέσω τον εαυτό μου Ρώσο συγγραφέα, που συνεχίζει την παράδοση, όπως οι συγγραφείς που αναφέρατε. Λατρεύω όμως τη ρωσική λογοτεχνία». *
– Στο «Γένεσις Νο2» υπάρχουν ο Θεός, η γυναίκα του Λωτ, ο προφήτης Ιωάννης κι εσείς -ο συγγραφέας.
- «Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι το έργο γράφτηκε από την Αντονίνα Βελικάνοβα -εγώ έκανα τη θεατρική προσαρμογή. Είχα την ελευθερία να κάνω μόνο δύο αλλαγές. Με ενέπνευσε η ύπαρξη που γράφει έργα μέσα σε μια ψυχιατρική κλινική».
- Πώς εμφανίζετε τον εαυτό σας στο έργο;
- «Είμαι ο Μοσχοβίτης δραματουργός και σκηνοθέτης Ιβάν Βιριπάεφ. “Είστε σίγουροι ότι εμένα θέλετε και όχι κάποιον άλλο;” ρωτώ».
- Το έργο το πιστέψατε και το «υιοθετήσατε» επειδή θέλατε να πείτε κάτι απ’ τη σκηνή για την ύπαρξη του Θεού, για τον τρελό κι ανερμάτιστο κόσμο μας, την ανυπαρξία ίσως μιας ασφαλούς πίστης;
- «Θέλω να πω με το “Γένεσις Νο2″ ότι υπάρχει Θεός. Κι ότι ο κόσμος είναι η τάξη και ο νόμος. Ηθελα να πω ότι οι άνθρωποι έχουν πίστη και ότι αυτό είναι υπέροχο και, φυσικά, μια αντικειμενική πραγματικότητα».
* Η «Γένεσις Νο 2» ανεβαίνει σε μετάφραση (από τα γαλλικά) και σκηνοθεσία Γιάννη Λεοντάρη, με σκηνικά και κοστούμια Θάλειας Ιστικοπούλου και μουσική Βασίλη Μαντζούκη. Παίζουν: Μαρία Κεχαγιόγλου, Μαρία Μαγκανάρη, Ρεβέκκα Τσιλιγκαρίδου, Πέτρος Μάλαμας.
